رسم جیدرسم جيد، از اصطلاحات علم منطق بوده و به تعریف به رسم جامع افراد مرسوم و مانع اغيار می‌باشد. ۱ - توضیح اجمالیرسم جيد، از اصطلاحات علم منطق بوده و به تعریف به رسم جامع افراد مرسوم و مانع اغيار می‌باشد. ۱.۱ - اقسام رسمرسم به لحاظ تساوی و عدم تساوی آن با مرسوم، به رسم جیّد و ردیء تقسیم شده است. رسم جیّد، تعریفی است که به لحاظ مصداق، مساوی با مرسوم و جامع افراد و مانع اغیار باشد؛ مانند تعریف انسان به حیوان ضاحک. اگر هیچ‌یک از عَرَضیات به کار رفته در رسم به تنهایی مساوی با مرسوم نباشد، ولی از ترکیب چند عَرَضی، رسمی محقق شود، به طوری که مساوی با مرسوم شود، رسم جیّد خواهد بود؛ مانند «طائر ولود» (پرنده زاینده) در تعریف خفّاش. بهترین رسم، رسمی است که شامل جنس باشد تا آنکه بر اصل ذات مشترک دلالت کند، آن گاه به خواص و لوازم مقیّد شود. بعضی می‌گویند: بهترین تعریف رسمی، آن است که اضافه بر مشتمل بودن آن بر جنس، در بر دارنده چندین خاصه باشد تا هیچ ابهامی در تمیّز افراد مجهول باقی نماند؛ مثلاً بهترین تعریف رسمی برای انسان، آن است که بگوییم: «انسان حیوانی است که روی دو پا راه می‌رود، ناخن‌های پهن دارد، پوستش آشکار است و طبعاً خندان است». [۳]
مجتهدخراسانی(شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۱۴۴.
[۴]
مشکوة الدینی، عبدالمحسن، منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه تالیف صدرالدین شیرازی، ص۲۲۴-۲۲۵.
۲ - پانویس
۳ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «رسم جید»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۳۰. رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی
|